Jeśli wiesz wszystko na temat przemysłowego prasowania żelazkiem, nie czytaj. Pomyśl, czy nie warto przekazać tego tekstu innym zainteresowanym. Jeśli jednak odczuwasz brak fachowej wiedzy, a chcesz prasować efektywnie i efektownie – ten artykuł jest dla Ciebie. Po lekturze zaoszczędzisz siły, a środki będziesz wydawał bardziej celowo.

Celem prasowania jest nadanie odzieży pożądanego wyglądu, a sztuką osiągnięcie tego celu przy użyciu minimum czasu i środków. Tendencje mody zmierzają w stronę tzw. miękkiego wykończenia. Oznacza to, że odzież musi mieć świeżą, lekką i przestrzenną formę.

Dlatego podstawowe zasady prasowania to:

• najważniejsza, choć paradoksalna: Prasuj jak najmniej!
• ekonomiczna i estetyczna: Unikaj poprawek, które odbierają odzieży świeżość.

Oznacza to, że prasowana odzież nie powinna być poddawana nadmiernemu maltretowaniu. Tylko prasując lekko i modnie zapewnisz sobie atrakcyjny wygląd Twoich produktów, a w konsekwencji...

Klient ma zawsze wybór i nie sięga po marnie wyglądający ciuch. Powinieneś o tym pamiętać nie tylko jako właściciel firmy odzieżowej. Prasując dobrze – uszlachetniasz wspólne dzieło wielu osób. Prasując źle – niszczysz wysiłek innych i marnujesz własną energię. Produkcja odzieży to gra zespołowa, w której najważniejsza jest odpowiedzialność i świadomość wszystkich. Tylko wówczas Twoja firma ma szansę na dobrą sprzedaż i utrzymanie Twojego miejsca pracy.

Prasowanie polega na nagrzaniu materiału (tkaniny lub dzianiny) w celu zmiany struktury włókna. Większość włókien wymaga przy tym nawilżenia. Odpowiednie oddziaływanie:

• temperaturą żelazka (nagrzewanie)
• parą (nawilżanie)
• żelazkiem (nacisk)
• odsysaniem lub nadmuchem stołu (chłodzenie)

...pozwala na żądane uformowanie prasowanej odzieży i, co równie istotne, utrwalenie efektu prasowania.

Przed prasowaniem warto, jeszcze na etapie konstruowania modelu, sprawdzić właściwości konfekcjonowanego materiału wierzchniego, montowanych dodatków, a nawet nici. Na osiągnięcie końcowego, estetycznego efektu największy wpływ mają:

• kurczliwość pod wpływem temperatury i pary wodnej
• graniczna temperatura trwałego odbarwienia
• podatność na wybłyszczenia i zaplamienia

Parametry te muszą być przede wszystkim uwzględnione podczas tworzenia szablonów i ustalania technologii montażu, a także podczas prasowania. Po dokładnym poznaniu właściwości surowców, z których wykonuje się odzież, można za pomocą odpowiedniego prowadzenia procesu prasowania uzyskać efekt "wdawania" lub "rozbijania" poszczególnych elementów. W ten sposób można poprawić np. układalność rękawów, funkcjonalność nogawek spodni itp.
Myślenie o właściwościach konfekcjonowanych materiałów dopiero na etapie prasowania jest działaniem mocno spóźnionym, a w przypadku produkcji wielkoseryjnej, może doprowadzić nawet bezpośrednio do klęski. Oczywiście przy odrobinie szczęścia można wyprodukować żakiet, spódnicę czy płaszcz bez utraty czasu na żmudne testy, jednakże najczęściej później traci się go znacznie więcej na mozolne upychanie miernej produkcji, sztuka po sztuce, w przydrożnych sklepikach. Osiągnięcie najlepszych efektów prasowania wymaga dokładnego poznania właściwości surowca i wymagań modelu ubioru. Warunkiem efektywnego prasowania końcowego jest staranne rozprasowanie szwów, zaszewek, zaprasowanie krawędzi, dokładne przyklejenie włóknin nośnych w fazie montażu poszczególnych elementów. Dobre prasowanie międzyoperacyjne jest niezbędne dla uzyskania wysokiej jakości w produkcji odzieży wierzchniej.

Odzież wysokiej klasy nie jest dziełem przypadku ani szczęścia, to przemyślana od początku (projekt) do końca (marketing) robota.

Rynkowy sukces produktu zależy "tylko" od: projektu, użytych materiałów, niepopełnionych kompromisów, zastosowanych technologii, zachowania reżimu jakościowego, reklamy i dystrybucji. Jak widać, produkcja dobrej jakościowo odzieży to nie jest robota dla wygodnych dyletantów.

Czym prasować?

Żelazko elektryczno-parowe do rozprasowywania szwów:

Żelazka elektryczno-parowe uniwersalne:

Żelazka elektryczne suche, do podszewek:

Temperatura

Jest najważniejszym parametrem prasowania. Dzięki niej następuje zmiękczenie włókna, niezbędne do uformowania prasowanej odzieży. Musi być odpowiednia. Zbyt niska nie da efektów, zbyt wysoka zniszczy produkt. W tabeli znajdującej się pod koniec tego artykułu podajemy zakresy temperatur zalecane do najczęściej prasowanych materiałów. Często regulatory temperatury w żelazkach nie mają oznaczeń w stopniach C , co zdecydowanie utrudnia właściwe ustawienie. Dla ułatwienia informujemy:

• • • • • •

= = =

110°C 150°C 200°C

Należy pamiętać, że tzw. bezwładność termiczna bimetalicznego regulatora temp. może wynosić nawet +/- 15°C. Czyli nastawiając temperaturę 200°C w rzeczywistości uzyskujemy wahania od 185°C do 215°C. O wiele bardziej precyzyjne w tym zakresie są żelazka elektroniczne +/- 3°C. Nadają się więc lepiej do wrażliwych materiałów.

Jak zwiększyć efektywność żelazka?

Olbrzymie zróżnicowanie surowców do produkcji odzieży, tak zwane trudne materiały, wymuszają dodatkową ingerencję w sposób funkcjonowania żelazka przemysłowego. Konieczność uzyskania suchej, przegrzanej pary przy zachowaniu niskiej temperatury prasowania lub odwrotnie, potrzeba pary wilgotnej przy wysokich temperaturach prasowania są wbrew fizyce. Obrazuje to krzywa zależności jakości (wilgotności) pary od temperatury żelazka. Jak widać na schemacie odpowiednie parametry prasowania syntetyków lub bawełny nie są wynikiem prostej zależności: temperatura/para. Dlatego należy stosować dodatkowe elementy regulacyjne.

Najprostsze i najbardziej skuteczne są w tej roli nakładki na stopy żelazek, zwane również stopami PTFE lub inox (stal nierdzewna). Obniżają one temperaturę prasowania. Na przykład: nastawiając żelazko na temperaturę 200°C uzyskujemy stosunkowo suchą parę niezbędną do prasowania poliestrów, a temperatura styku z materiałem – dzięki zastosowaniu stopy PTFE – jest niższa o 40°C i wynosi bezpieczne dla poliestru 160°C. Odwrotny problem dotyczy prasowania bawełny. Potrzebujemy temperaturę styku w granicach 220°C, przy zachowaniu wysokiej wilgotności pary. Jest to trudne. Można "posłużyć się sztuczką" i np. dla podwyższenia wilgotności wydłużyć przewody: żelazko – źródło pary, jednocześnie stosując stopę (nakładkę) typu inox, która bez podkładek dystansowych dobrze przenosi temperaturę. Stopy inox są wyposażone w podkładki dystansowe. Stosując je oddalamy stopę żelazka od prasowanego materiału – czyli obniżamy temperaturę prasowania utrzymując jakość pary na niezmienionym poziomie. Producenci wyposażają stopy inox najczęściej w niewystarczającą ilość podkładek dystansowych. Można je wykonać samemu z odpornego na temperaturę tworzywa i stosować również do stóp PTFE.

Przeciwpołyskowe stopy PTFE z aluminiową ramką:

Stopy ze stali nierdzewnej tzw. inox:

Na czym prasować?

Odpowiedni dobór stołu prasowalniczego i prasulców jest bardzo ważny dla wydajności i jakości prasowania. Najważniejsze, ze względu na przydatność, to:

Stoły uniwersalne

Stoły specjalistyczne

Prasulce

Kształt, wielkość i dobre odsysanie dodatkowych prasulców odgrywają bardzo ważną rolę dla jakości i wydajności prasowania. Niestety ich rola jest często lekceważona, a właściciele firm ograniczają inwestycje do najpopularniejszego prasulca rękawowego. Jeśli szanujesz czas i siły własne lub swoich pracowników przyjrzyj się poniższym najczęściej stosowanym możliwościom.

Wykładzina na stół prasowalniczy

czyli odpowiednio dobrane z kilku (dwóch, trzech, a nawet czterech) warstw wyłożenie stołu lub prasulców, ułatwiające prasowanie. Dobrej klasy wykładzinę charakteryzuje:

• dopasowana do potrzeb elastyczność
• dobra przepuszczalność powietrza
• regularna (równomierna) porowatość
• odporność na temperaturę prasowania
• odporność na zabrudzenia i wilgoć
• odporność na czynniki mechaniczne
• szybkie odprowadzanie temperatury i odparowywanie wilgoci
• łatwość wymiany i możliwość prania pokryć zewnętrznych

Podstawowy kanon doboru odpowiednich wykładzin na stoły prasowalnicze brzmi:

• prasowanie międzyoperacyjne = wykładzina "twarda",
• prasowanie końcowe = wykładzina miękka.

W praktyce stosowane są następujące rozwiązania:

1. Prasowanie międzyoperacyjne małych elementów, rozprasowywanie szwów i zaszewek, zaprasowywanie podwinięć, zaprasowywanie łat kieszeni nakładanych itp.

A. rozwiązanie kompromisowe – wykładzina dwuwarstwowa

B. rozwiązanie bezkompromisowe – wykładzina dwuwarstwowa

C. rozwiązanie specjalne

2. Prasowanie końcowe – wykładzina powinna być miękka i elastyczna, aby uniemożliwić odbicia szwów i zgrubień. Jej dobór musi być bezkompromisowy. Zastosowanie tanich filców lub niewłaściwej tkaniny na pokrycie zewnętrzne zemści się problemami jakościowymi i stratą czasu, w efekcie koszty będą wyższe. Możliwości:

standardowa wykładzina dwu- lub trzywarstwowa

najlepsza efektywna wykładzina dwuwarstwowa

By otrzymać bezpłatny próbnik pianek napisz do nas (shop@strima.com)

Jak prasować?

Nieumiejętne prasowanie może szkodliwie zdeformować wyrób odzieżowy. Paradoksalnie, najczęściej negatywne skutki prasowania nie są efektem oszczędności, lecz nadużywania środków jakimi dysponuje prasujący. Wyśrubowane normy, a czasami chęć szybszego zakończenia pracy powodują:

• zwiększanie temperatury żelazka ponad granice wytrzymałości termicznej materiałów,
• nadużywanie siły nacisku na żelazko,
• zwiększanie strumienia pary ponad potrzeby wykonywanego procesu z jednoczesnym niewystarczającym (zbyt krótkim) odsysaniem wilgoci z materiału, czasami połączone z nieuzasadnionym włączaniem grzałki stołu podczas prasowania z nadmuchem lub odsysaniem.

W konsekwencji, natychmiast powstają problemy:

• odbarwienia lub nawet przypalenia, odklejenie włóknin nośnych
• niepożądane wybłyszczenia
• brak utrwalenia efektu prasowania i utrata (kilka godzin po prasowaniu) ładnego wyglądu odzieży

Są to poważne zagrożenia, tym bardziej że ich przyczyny powodują dodatkowe koszty dla właścicieli firm odzieżowych. A więc nie dość, że produkty są źle lub nietrwale wyprasowane, to dodatkowo proces prasowania pochłania więcej energii (więcej pary, wyższe temperatury żelazek, niepotrzebne ogrzewanie stołów podczas procesu prasowania). Jak powszechnie wiadomo koszty energii są wymierne i bardzo wysokie.
Niestety do dziś pokutuje u wielu "fachowców" od prasowania, równie słynne, co szkodliwe przekonanie, że żelazko musi być ciężkie, a mikrowyłącznik uruchamiający strumień pary naciska się chwytając żelazko i puszcza odkładając je po wyprasowaniu sztuki. Nic bardziej błędnego nie można wymyślić w teorii i praktyce prasowania żelazkiem, a... argument o ciężarze żelazka był dobry 60 lat temu, w czasach prasowania wszystkiego na kant i odzieży typu zbroja.

Ponadto ciężkie żelazko jest przeciwnikiem osoby prasującej, męczy ją i zniechęca do mądrej i efektywnej pracy. Nadużywanie pary można wyeliminować tłumacząc prasującym, że jej nadmiar ma zgubne skutki dla efektu prasowania. Chcąc ustalić czy w Państwa firmie nadużywa się pary lub ją niewystarczająco odsysa z prasowanej odzieży, wystarczy przeprowadzić eksperyment. (!) Najlepiej zabrać bezpośrednio z produkcji (kilka godzin po wyprasowaniu) gotowy wyrób, zamknąć go szczelnie w worku foliowym, który należy następnie położyć w ciepłym miejscu (latem na słońcu, zimą na kaloryferze). Mocne zaparowanie worka będzie oznaczało konieczność przeszkolenia osób prasujących. Najlepiej zacząć od informacji na temat regulacji ilości pary, którą zapewniają dzisiaj już wszystkie wytwornice i przyłącza centralnej pary.

Parametry, które rzeczywiście odgrywają istotną rolę dla jakości prasowania to:

1. odpowiednia temperatura żelazka i jakość pary (jeśli potrzebna)

efekt » materiał zostaje zmiękczony i można go formować

2. oddziaływanie mechaniczne poprzez właściwy nacisk żelazka na materiał leżący na dopasowanym prasulcu

efekt » materiał zostaje uformowany

3. usunięcie wilgoci z materiału poprzez dobre zimne odsysanie (w uzasadnionych przypadkach nadmuch)

efekt » następuje utrwalenie prasowania i stabilizacja nadanej formy

Rytm prasowania jest bezpośrednio powiązany z prawidłowym stosowaniem powyższych parametrów. Optymalne prasowanie wymaga prawidłowego rytmu. Najczęściej jest to raz, dwa, trzy, przy czym:

• raz – lekkie naparowanie przy przesuwaniu żelazka do przodu
• dwa – cofanie żelazka bez użycia pary
• trzy – odsysanie

Jest to przykład klasycznego rytmu, który należy stosować zawsze tam, gdzie tylko można. Daje to lepsze rezultaty!

Odsysanie, a zatem chłodzenie, w trakcie nagrzewania i naparowywania materiału żelazkiem jest wręcz zabronione!

W wyjątkowych przypadkach podciśnienie wywołane odsysaniem może pomagać w układaniu elementów odzieży przed samą czynnością prasowania – lecz należy się liczyć ze skutkami schłodzenia. Stosując nadmuch, który tworzy poduszkę powietrzną, można jednocześnie gładzić materiał żelazkiem i naparowywać. Metoda dobra np. do prasowania podszewek, które zamiast parą spryskuje się powierzchniowo mgiełką wodną i gładzi suchym (nie parowym) żelazkiem.

Temperatura żelazka, jakość (wilgotność) pary i czas prasowania (nagrzewanie, odsysanie) zależą bezpośrednio od indywidualnych cech materiału. Ich odpowiedni dobór ułatwia prasowanie i podnosi jego efektywność. Poniżej ważne informacje ułatwiające to zadanie:

materiał	ilość pary	wilgotność pary	temp. żelazka	typ nakładki na stopę żelazka	uwagi
bawełna	średnia	wilgotna	180-220	inox	mocno dociskaj
zamsz bawełniany	średnia	wilgotna	180-220	inox	unikaj docisku, w miarę możliwości prasuj od lewej strony na wykładzinie igiełkowej
len	duża	wilgotna	215-230	inox	stosuj długie odsysanie pary
wełna	duża	wilgotna	160-170	inox
flausz	średnia	średnia	170-190	inox lub PTFE	unikaj docisku, w miarę możliwości prasuj od lewej strony na wykładzinie igiełkowej
jedwab	bardzo mała	średnia	140-165	PTFE	unikaj skroplin wody
wiskoza, modal	średnia	wilgotna	150-180	inox lub PTFE
acetat	mała	sucha	180-190	PTFE	uważaj na wyświecenia!
jersey	mała	sucha	140-150	PTFE	uważaj na wyświecenia i przegrzanie!
poliester	bardzo mała	bardzo sucha	160-200	PTFE
poliamid	mała	sucha	150-160	PTFE
poliakryl	bardzo mała	sucha	150-180	PTFE
elasthan	bardzo mała	sucha	150-180	PTFE
popelina	bardzo mała	bardzo sucha	180-220	PTFE	stosuj długie odsysanie pary
bawełna + syntetyk	średnia	sucha	160-170	PTFE
wełna + akryl	średnia	średnia	160-180	PTFE
welur, sztruks	średnia	średnia	180-190	inox lub PTFE	unikaj docisku, gładź w jednym kierunku, w miarę możliwości od lewej strony na wykładzinie igiełkowej
dzianiny	średnia	wilgotna	150-180	PTFE	nie naciągaj!

Odświeżanie

Pogotowie ratunkowe

Taniej zapobiegać niż naprawiać, jednakże jeśli, na skutek zastosowania niewłaściwej techniki, prasowana odzież uległa wyświeceniu lub odciśnięciu, można ją ratować przy pomocy:

SPEEDY
GLANZ TEUFEL - spray 250 ml

Poszanowanie efektu prasowania?

Proces prasowania jest pracochłonny, kosztowny i decyduje o sukcesie sprzedaży. Warto więc zadbać o zachowanie jego efektu na długo. Bywa, że na produkcji z należytą atencją traktuje się odzież gotową, za to jej wyprasowane przed montażem elementy są niemiłosiernie poniewierane. To poważny błąd. Prasowanie końcowe może w połowie lub w jeszcze większej części polegać na usuwaniu szkód powstałych na skutek niewłaściwego prasowania międzyoperacyjnego. Dlatego:

• Wyprasowane elementy odzieży raczej odwieś pojedynczo, a nie odkładaj. Dzięki temu ulegną relaksacji, a wilgoć szczątkowa swobodnie odparuje.
• Zorganizuj tak proces montażu, aby np. rękawy po uformowaniu kuli trafiły do szwaczki "na wisząco".
• Unikaj rzucania na stosy lub wiązania w paczki wyprasowanych elementów.

PAMIĘTAJ!

• Prasowanie decyduje o ostatecznym wyglądzie ubioru.
• Prasowanie to proces kosztowny – prowadź go racjonalnie.
• Nie niszcz efektów prasowania i nie pozwalaj na to innym.
• Masz wątpliwości – zrób próbę.